శంకరస్తోత్రాలు : అద్వైత పంచకము
॥ అద్వైతపఞ్చకమ్ ॥
నాహం దేహో నేన్ద్రియాణ్యన్తరఙ్గో
నాహఙ్కారః ప్రాణవర్గో న బుద్ధిః ।
దారాపత్యక్షేత్రవిత్తాదిదూరః
సాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగాత్మా శివోఽహమ్ ॥ 1॥
నేను శరీరమును కాను. ఇంద్రియములు మరియు అంతరంగము కాను. అహంకారము కాను. ప్రాణసమూహము కాను. బుద్ధి కాను. భార్య, పిల్లలు, క్షేత్రము, ధనములకు దూరంగా ఉన్న సాక్షి, నిత్యుడు, ప్రత్యగాత్మ అగు శివుడను నేను.
రజ్జ్వజ్ఞానాద్భాతి రజ్జౌ యథాహిః
స్వాత్మాజ్ఞానాదాత్మనో జీవభావః ।
ఆప్తోక్త్యాఽహిభ్రాన్తినాశో స రజ్జు-
ర్జీవో నాహం దేశికోక్త్యా శివోఽహమ్ ॥ 2 ॥
తాడు అని తెలియనప్పుడు తాడును చూచి పాము అని అనుకొనునట్లుగా తన ఆత్మను గురించి తెలియనప్పుడు తననే జీవుడని అనుకొందురు. యథార్థము చెప్పువారి మాటలతో భ్రాంతి నశించి తాడు అని తెలిసినట్లుగా, ఆచార్యుని ఉపదేశంచే నేను జీవుడు కాను, శివుడను అని తెలియును.
ఆభాతీదం విశ్వమాత్మన్యసత్యమ్
సత్యజ్ఞానానన్దరూపే విమోహాత్ ।
నిద్రామోహాత్స్వప్నవత్తన్న సత్యమ్
శుద్ధః పూర్ణో నిత్య ఏకః శివోఽహమ్ ॥ 3 ॥
అసత్యమైన ఈ విశ్వము సత్యజ్ఞానానందరూపుడైన ఆత్మయందు భ్రాంతి వలన కనబడుచున్నది. నిద్రలో మోహము వలన కనిపించు స్వప్నము వలే ప్రపంచము సత్యము కాదు. శుద్ధుడు, పూర్ణుడు, నిత్యుడు, ఒకడు అగు శివుడు నేనే.
నాహం జాతో న ప్రవృద్ధో న నష్టో
దేహస్యోక్తాః ప్రాకృతాః సర్వధర్మాః ।
కర్తృత్వాదిశ్చిన్మయస్యాస్తి నాహం-
కారస్యైవ హ్యాత్మనో మే శివోఽహమ్ ॥ 4 ॥
నేను పుట్టలేదు. పెరగలేదు. నశించలేదు. ప్రకృతి వలన ఏర్పడు ధర్మములన్నీ ఈదేహమునకే. చిన్మయమైన ఆత్మనగు నాకు కర్తృత్వము మొదలైనవి లేవు. నేను శివుడను.
మత్తో నాన్యత్కిఞ్చిదత్రాస్తి విశ్వం
సత్యం బాహ్యం వస్తు మాయోపక్లృప్తమ్ ।
ఆదర్శాన్తర్భాసమానస్య తుల్యం
మయ్యద్వైతే భాతి తస్మాచ్ఛివోఽహమ్ ॥ 5 ॥
నాకంటే వేరుగా ప్రపంచమేమీ లేదు. సత్యమైన బ్రహ్మ మాయచే ఆవరించబడి, బాహ్యవస్తువు అద్దములో కనబడుచున్నట్లుగా బ్రహ్మకంటే వేరుకాని నాయందు కనబడుచున్నది. కనుక శివుడను నేను.
॥ ఇతి శ్రీమచ్ఛఙ్కరభగవతః కృతౌ అద్వైతపంచకమ్ సమ్పూర్ణమ్ ॥
॥ అద్వైతపఞ్చకమ్ ॥
నాహం దేహో నేన్ద్రియాణ్యన్తరఙ్గో
నాహఙ్కారః ప్రాణవర్గో న బుద్ధిః ।
దారాపత్యక్షేత్రవిత్తాదిదూరః
సాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగాత్మా శివోఽహమ్ ॥ 1॥
నేను శరీరమును కాను. ఇంద్రియములు మరియు అంతరంగము కాను. అహంకారము కాను. ప్రాణసమూహము కాను. బుద్ధి కాను. భార్య, పిల్లలు, క్షేత్రము, ధనములకు దూరంగా ఉన్న సాక్షి, నిత్యుడు, ప్రత్యగాత్మ అగు శివుడను నేను.
రజ్జ్వజ్ఞానాద్భాతి రజ్జౌ యథాహిః
స్వాత్మాజ్ఞానాదాత్మనో జీవభావః ।
ఆప్తోక్త్యాఽహిభ్రాన్తినాశో స రజ్జు-
ర్జీవో నాహం దేశికోక్త్యా శివోఽహమ్ ॥ 2 ॥
తాడు అని తెలియనప్పుడు తాడును చూచి పాము అని అనుకొనునట్లుగా తన ఆత్మను గురించి తెలియనప్పుడు తననే జీవుడని అనుకొందురు. యథార్థము చెప్పువారి మాటలతో భ్రాంతి నశించి తాడు అని తెలిసినట్లుగా, ఆచార్యుని ఉపదేశంచే నేను జీవుడు కాను, శివుడను అని తెలియును.
ఆభాతీదం విశ్వమాత్మన్యసత్యమ్
సత్యజ్ఞానానన్దరూపే విమోహాత్ ।
నిద్రామోహాత్స్వప్నవత్తన్న సత్యమ్
శుద్ధః పూర్ణో నిత్య ఏకః శివోఽహమ్ ॥ 3 ॥
అసత్యమైన ఈ విశ్వము సత్యజ్ఞానానందరూపుడైన ఆత్మయందు భ్రాంతి వలన కనబడుచున్నది. నిద్రలో మోహము వలన కనిపించు స్వప్నము వలే ప్రపంచము సత్యము కాదు. శుద్ధుడు, పూర్ణుడు, నిత్యుడు, ఒకడు అగు శివుడు నేనే.
నాహం జాతో న ప్రవృద్ధో న నష్టో
దేహస్యోక్తాః ప్రాకృతాః సర్వధర్మాః ।
కర్తృత్వాదిశ్చిన్మయస్యాస్తి నాహం-
కారస్యైవ హ్యాత్మనో మే శివోఽహమ్ ॥ 4 ॥
నేను పుట్టలేదు. పెరగలేదు. నశించలేదు. ప్రకృతి వలన ఏర్పడు ధర్మములన్నీ ఈదేహమునకే. చిన్మయమైన ఆత్మనగు నాకు కర్తృత్వము మొదలైనవి లేవు. నేను శివుడను.
మత్తో నాన్యత్కిఞ్చిదత్రాస్తి విశ్వం
సత్యం బాహ్యం వస్తు మాయోపక్లృప్తమ్ ।
ఆదర్శాన్తర్భాసమానస్య తుల్యం
మయ్యద్వైతే భాతి తస్మాచ్ఛివోఽహమ్ ॥ 5 ॥
నాకంటే వేరుగా ప్రపంచమేమీ లేదు. సత్యమైన బ్రహ్మ మాయచే ఆవరించబడి, బాహ్యవస్తువు అద్దములో కనబడుచున్నట్లుగా బ్రహ్మకంటే వేరుకాని నాయందు కనబడుచున్నది. కనుక శివుడను నేను.
॥ ఇతి శ్రీమచ్ఛఙ్కరభగవతః కృతౌ అద్వైతపంచకమ్ సమ్పూర్ణమ్ ॥
