|| సాధనపంచకము (ఉపదేశపంచకము) ||
వేదో నిత్యమధీయతాం తదుదితం కర్మ స్వనుష్ఠీయతాం
తేనేశస్య విధీయతామపచితిః కామ్యే మతిస్త్యజ్యతామ్ ।
పాపౌఘః పరిధూయతాం భవసుఖే దోషోఽనుసన్ధీయతా-
మాత్మేచ్ఛా వ్యవసీయతాం నిజగృహాత్తూర్ణం వినిర్గమ్యతామ్ ॥ 1॥
ప్రతిదినమూ వేదాధ్యయనమొనర్పుము ; అందు చెప్పబడిన కర్మలను ఆచరింపుము . ఈకర్మాచరణమే ఈశ్వరపూజయగుగాక ! కామ్యకర్మములను త్యజింపుము. పాపములను పోగొట్టుకొనుము. సంసారసుఖమున గల [అనిత్యత్వాది] దోషములను అనుసంధానింపుము. ఆత్మ-జ్ఞానేచ్ఛను పెంపొందించుకొనుము. శీఘ్రమే గృహమునుండి వెలువడుము.
సఙ్గః సత్సు విధీయతాం భగవతో భక్తిర్దృఢాఽఽధీయతాం
శాన్త్యాదిః పరిచీయతాం దృఢతరం కర్మాశు సన్త్యజ్యతామ్ ।
సద్విద్వానుపసృప్యతాం ప్రతిదినం తత్పాదుకా సేవ్యతాం
బ్రహ్మైకాక్షరమర్థ్యతాం శ్రుతిశిరోవాక్యం సమాకర్ణ్యతామ్ ॥ 2॥
సజ్జనులతో కలిసిమెలిసి ఉండుము. భగవంతునియందు దృఢభక్తిని కలిగి యుండుము. శాంత్యాదిగుణముల ఉపార్జింపుము. కామ్యకర్మములను వర్జింపుము. సద్-విద్వాంసులను ఉపాసింపుము. వారి పాదుకలను ప్రతి దినమునూ సేవింపుము. బ్రహ్మప్రాప్తికి తోడ్పడు ఏకాక్షరబ్రహ్మమంత్రమగు ఓంకారమంత్రమును అర్థింపుము.శ్రుతిశిరస్సులగు ఉపనిషత్తుల వాక్యములను వినుము.
వాక్యార్థశ్చ విచార్యతాం శ్రుతిశిరఃపక్షః సమాశ్రీయతాం
దుస్తర్కాత్సువిరమ్యతాం శ్రుతిమతస్తర్కోఽనుసన్ధీయతామ్ ।
బ్రహ్మాస్మీతి విభావ్యతామహరహర్గర్వః పరిత్యజ్యతాం
దేహేఽహమ్మతిరుజ్ఝ్యతాం బుధజనైర్వాదః పరిత్యజ్యతామ్ ॥ 3॥
తత్త్వమస్యాది -వాక్యముల అర్థమును విచారింపుము. వేదాంత పక్షమును ఆశ్రయింపుము. కుతర్కమును వీడుము. శ్రుతిసమ్మతమగు తర్కమును గ్రహింపుము. ’నేను బ్రహ్మమును’ అని ప్రతిదినమూ భావింపుము. గర్వాహంకారములను వీడుము. శరీరమున అహంబుద్ధిని పరిత్యజింపుము. పెద్దలతో వాదులాడకుము.
క్షుద్వ్యాధిశ్చ చికిత్స్యతాం ప్రతిదినం భిక్షౌషధం భుజ్యతాం
స్వాద్వన్నం న తు యాచ్యతాం విధివశాత్ ప్రాప్తేన సన్తుష్యతామ్ ।
శీతోష్ణాది విషహ్యతాం న తు వృథా వాక్యం సముచ్చార్యతా-
మౌదాసీన్యమభీప్స్యతాం జనకృపానైష్ఠుర్యముత్సృజ్యతామ్ ॥ 4 ॥
ఆకలిదప్పులను వ్యాధికి చికిత్స యొనర్పుము; భిక్షాన్నమను ఔషధమును సేవింపుము. రుచికరములగు భోజనపదార్థములను యాచింపక , విధివశమున లభించినదానితో తృప్తిని బొందుము. శీతోష్ణాది ద్వంద్వములను తితిక్షాబుద్ధితో సహింపుము. వ్యర్థముగ వాక్యోచ్చారణ మొనర్పకుము. ఔదాసీన్యమును వహింపుము. లోకులయెడల నిష్ఠురుడవు కాదగదు.
ఏకాన్తే సుఖమాస్యతాం పరతరే చేతః సమాధీయతాం
పూర్ణాత్మా సుసమీక్ష్యతాం జగదిదం తద్బాధితం దృశ్యతామ్ ।
ప్రాక్కర్మ ప్రవిలాప్యతాం చితిబలాన్నాప్యుత్తరైః శ్లిష్యతాం
ప్రారబ్ధం త్విహ భుజ్యతామథ పరబ్రహ్మాత్మనా స్థీయతామ్ ॥ 5॥
ఏకాంతప్రదేశమున సుఖముగా కూర్చుండుము. పరబ్రహ్మమున చిత్తమును సమాధానమొనర్పుము. ఈజగత్తును పూర్ణబ్రహ్మముగ జూచుచు , అది విలీనమైనట్లు పరిగణింపుము. పూర్వకర్మములను క్షయమొనర్పుము. జ్ఞానమునాశ్రయించి రాబోవు కర్మములయందు ఆసక్తుడవు కాకుండుము. ప్రారబ్ధ భోగమును అనుభవించుచు , బ్రహ్మమున నెలకొనియుండుము.
యః శ్లోక పఞ్చకమిదం పఠతే మనుష్యః
సఞ్చిన్తయత్యనుదినం స్థిరతా ముపేత్య
తస్యాశు సంసృతిదవానలతీవ్రఘోర
తాపః ప్రశాన్తి ముపయాతి చితిప్రసాదాత్ || 6 ||
ఏ మానవుడు అనుదినము ఈ శ్లోకపంచకమును పఠించుచు , స్థిరచిత్తముతో భావార్థమును చింతించుచుండునో , అతడు శీఘ్రముగనే సంసార-దావానల-తీవ్ర-ఘోర-తాపమును చైతన్యస్వరూపుడగు ఈశ్వరుని ప్రసాదమున బోగొట్టుకొనును.
॥ ఇతి పరమహంసపరివ్రాజకాచార్య శ్రీమచ్ఛఙ్కరాచార్యవిరచితం సాధనపఞ్చకం సంపూర్ణం॥
